ΤΑΞΙΔΕΥΟΥΜΕ ΣΕ ΜΙΑ ΜΙΚΡΗ ΕΠΑΡΧΙΑΚΗ ΠΟΛΗ ΠΟΥ Η ΕΥΡΕΣΗ ΕΝΟΣ ΣΠΑΝΙΟΥ ΚΑΙ ΠΟΛΥΤΙΜΟΥ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΟΥ ΑΝΤΙΚΕΙΜΕΝΟΥ, ΕΓΙΝΕ Η ΑΦΟΡΜΗ ΝΑ ΕΡΘΕΙ ΣΤΟ ΠΡΟΣΚΗΝΙΟ Η ΛΑΜΠΡΗ ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ. ΤΟ ΜΟΝΑΔΙΚΟ ΕΥΡΗΜΑ ΕΙΝΑΙ ΕΝΑ “ΧΡΥΣΟ ΚΕΦΑΛΙ”, ΜΙΑ ΧΡΥΣΗ ΠΡΟΤΟΜΗ ΡΩΜΑΙΟΥ ΑΥΤΟΚΡΑΤΟΡΑ! ΑΠΟ ΤΟΤΕ Η ΠΟΛΗ ΚΑΙ Η ΠΕΡΙΟΧΗ ΤΗΣ, ΖΕΙ ΚΑΙ ΚΙΝΕΙΤΑΙ ΣΤΟΥΣ ΡΥΘΜΟΥΣ ΤΗΣ ΑΝΑΔΕΙΞΗΣ ΤΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ ΚΑΙ ΤΗΣ ΑΝΑΠΤΥΞΗΣ ΓΥΡΩ ΑΠΟ ΤΟ ΛΑΜΠΡΟ ΠΑΡΕΛΘΟΝ ΤΗΣ. ΤΟ “ΧΡΥΣΟ ΚΕΦΑΛΙ” ΗΤΑΝ ΤΟ “ΑΒΑΝΤΑΖ” ΠΟΥ ΕΔΩΣΕ ΤΗΝ ΕΚΚΙΝΗΣΗ ΤΩΝ ΠΕΡΑΙΤΕΡΩ ΕΡΕΥΝΩΝ ΚΑΙ ΑΠΟΤΕΛΕΣΕ ΤΗΝ ΑΡΧΗ ΜΙΑΣ ΣΕΙΡΑΣ ΑΡΧΑΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΑΝΑΚΑΛΥΨΕΩΝ, ΠΟΥ ΕΚΑΝΑΝ ΤΗ ΜΙΚΡΗ ΠΟΛΗ ΝΑ ΕΝΤΑΧΘΕΙ ΣΤΟΝ ΚΑΤΑΛΟΓΟ ΤΩΝ ΠΟΛΕΩΝ ΕΘΝΙΚΗΣ ΚΛΗΡΟΝΟΜΙΑΣ ΤΗΣ ΧΩΡΑΣ.
Κείμενο: Ευάγγελος Σ. Σοβαράς (Καστροπολίτης)
ΕΠΙΘΥΜΙΑ ΑΝΕΚΠΛΗΡΩΤΗ
Διαβάζοντας τις πιο πάνω γραμμές, αρκετοί εύλογα φέρνουν στο νου τους μία και μοναδική πόλη στην Ελλάδα, μικρή και επαρχιακή, με λαμπρό ιστορικό παρελθόν, όπου βρέθηκε το μοναδικό “χρυσό κεφάλι” (χρυσή προτομή αυτοκράτορα) στον ελλαδικό χώρο. Και μόνο στο άκουσμα για “χρυσό κεφάλι” συνεισέρχεται στο νου η μία και μοναδική ολόχρυση προτομή που ανακαλύφθηκε πριν σχεδόν από 60 χρόνια στο ακριτικό Διδυμότειχο του Έβρου.
Στο χώρο της αρχαίας (θρακικής και ρωμαϊκής και αυτοκρατορικής) Πλωτινόπολης, περί το 1965 σε ανασκαφή ορύγματος από στρατιώτες ήρθε στην επιφάνεια ένα εύρημα μοναδικό, ανεκτίμητο και σπάνιο σε παγκόσμιο επίπεδο.
Πόσο κρίμα όμως που τα παραπάνω δεν αφορούν στον τόπο μας, πόσο μάλλον που δεν αναφέρονται καν στην Ελλάδα. Η έρευνα μας έφερε αρκετά μακρυά και απρόσμενα, και μας έδωσε την ευκαιρία για ένα νοητό ταξίδι στο χώρο και στο χρόνο. Αν τελικά μιλούσαμε για τον τόπο μας αυτό θα ηταν ένα ωραίο αφήγημα ή μία ανεκπλήρωτη “ρομαντική” επιθυμία για ορισμένους …
ΣΚΑΠΑΝΕΩΝ ΛΑΜΨΗ
Ξεκινάμε το ταξίδι μας (έστω νοητά) στη μακρινή Ελβετία, στο επίσης μακρινό έτος “1939”. Στα δυτικά της χώρας, μεταξύ Βέρνης και Λωζάνης, σε μια λοφώδη περιοχή που εκτείνεται νότια των λιμνών, συναντάμε μια μικρή επαρχιακή πόλη, την ονομάζουν Αβάνς (Avenches).
Στα περίχωρά της Αβάνς διεξάγονται αρχαιολογικές ανασκαφές, καθώς η περιοχή παρουσιάζει ισοτρικό και αρχαιολογικό ενδιαφέρον με ίχνη κατοίκησης πολλών αιώνων και είναι συνδεδεμένη με γεγονότα, ιδίως από τη ρωμαϊκή κατάκτηση μέχρι το Μεσαίωνα.
Τα ευρήματα που έρχονται στο φως, λίθινα και οστέινα εργαλεία, πελέκεις, σμίλες, βελόνες και κεραμικά σκεύη, έως και υπολείμματα από ξύλινες κατοικίες που κατασκεύασαν εκεί τα κέλτικα φύλα, όταν εγκαταστάθηκαν σε παραλίμνιους οικισμούς.
Οι ανασκαφές έχουν επικεντρωθεί στα ανατολικά της πόλης, όπου εκτιμάται ως χώρος ρωμαϊκού ιερού. Σε ικανό βάθος αποκαλύπτεται ένα σύστημα σωληνώσεων, μάλλον από το αποχετευτικό σύστημα της πόλης πριν από αιώνες.
Ξάφνου! Έκπληξη! Ενθουσιασμός! Λάμψη στα μάτια των σκαπανέων! Εντός των καταχωμένων σωληνώσεων προβάλει ένα λαμπερό αντικείμενο. Καταβάλουν προσπάθειες, αφαιρούν τα χώματα και το φέρνουν στην επιφάνεια, όπου δείχνει ακόμα πιο λαμπερό!
“Ο ΧΡΥΣΟΣ ΜΑΡΚΟΣ”
Το αντικείμενο που έρχεται στο φως, ακόμα πιο λαμπερό και (Ναι) χρυσό! Βλέπουν και απορούν, είναι ξεκάθαρα ένα “χρυσό κεφάλι” (έτσι το λένε!). Πιο ορθά τους εξηγούν πως πρόκειται για μία προτομή σφυρηλατημένη σε φύλλο χρυσού. Έχει μέγεθος 33,5 εκατοστά, ζυγίζει περί του 1.589 γραμμάρια και είναι σφυρηλατημένη σε φύλλο χρυσού (22 καρατίων θα πουν αργότερα).
Η μορφή παρουσιάζει έναν άνδρα με ρωμαϊκή στολή, ένα Ρωμαίο ηγέτη. Φοράει φολιδωτό θώρακα διακοσμημένο με “Γοργόνειο” (φτερωτό κεφάλι της Γοργόνας Μέδουσας), που αυτό συμβολίζει την προστασία. Οι ειδικοί αρχίζουν τις υποθέσεις και συγκρίνουν τη μορφή με άλλα ευρήματα, αγάλματα και νομίσματα, ώστε να προσδιορίσουν τη μορφή.
Κατόπιν ανακοινώνουν με σιγουριά:
“Είναι ο Μάρκος, ο Μάρκος Αυρήλιος”!
“ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ”
Ο Μάρκος Αυρήλιος Αντωνίνος Αύγουστος, γεννήθηκε το 121 μ.Χ. και διετέλεσε αυτοκράτορας από το 161 μ.Χ. έως τον θάνατό του το 180 μ.Χ. Χαρακτηρίστηκε ως ο τελευταίος από τους "Πέντε Καλούς Αυτοκράτορες" και θεωρείται επίσης ως ένας από τους σημαντικότερους στωικούς φιλοσόφους. Ο Μάρκος Αυρήλιος έγραψε το περίφημο έργο “ΕΙΣ ΕΑΥΤΟΝ” στα ελληνικά, κατά τη διάρκεια των εκστρατειών του.
Κατά τη διάρκεια της βασιλείας του, η Ρωμαϊκή αυτοκρατορία νίκησε την Παρθική Αυτοκρατορία στην Ανατολή. Επίσης εξεστράτευσε κατά των γερμανικών φύλων στα βόρεια σύνορα, όπου τα τελευταία χρόνια της ζωής του.
Η μελέτη της χρονολόγησης κατασκευής της προτομής έφερε ακόμα μία αποκάλυψη. Η ηλικία στην οποία παρουσιάζεται ο αυτοκράτορας στην υπόψη προτομή, υπολογίζεται πως είναι των τελυταίων ετών του, δηλαδή μεταξύ του 176 και 180 μ.Χ., οπότε και πέθανε κοντά στη σημερινή Βιέννη.
Όταν ανακοινώνεται η εύρεση της χρυσής προτομής, οι Ευρωπαίοι επιστήμονες τη χαρακτηρίζουν ως “μια από τις πιο εντυπωσιακές αρχαιολογικές ανακαλύψεις όλου του 20ου αιώνα”.
ΚΕΦΑΛΕΣ ΕΠΙ ΚΟΝΤΩΝ
Αυτού του είδους οι προτομές αποτελούσαν σύμβολα παρουσίας και λατρείας του “θεοποιημένου” αυτοκράτορα. Ήταν συνήθως προσαρμοσμένες πάνω σε κοντάρια (κόντους) και μεταφερόταν σε τελετουργικές πομπές (σε μάχες ή τελετές), από ένα ειδικό και τιμητικό σώμα του Ρωμαϊκού στρατού, τους “Εμβληματοφόρους” που στα Λατινικά ονομαζόταν “Ιματζινιφέρι” (Imaginiferi).
Οι Εμβληματοφόροι κατείχαν την τιμητική θέση (όπως σήμερα οι σημαιοφόροι) να προπορεύονται μεταφέροντας τα εμβλήματα, στις μάχες και στις τελετές. Μεταξύ των εμβλημάτων (ρωμαϊκός αετός, έμβλημα λεγεώνας, κλπ) πολλές φορές προπορευόταν το τρισδιάστατο πορτραίτο του αυτοκράτορα - θεού, που ήταν κατασκευασμένο από πολύτιμο μέταλλο (χρυσό, ασήμι ή μπρούτζο).
Η προτομή δήλωνε την παρουσία του αυτοκράτορα επιτόπου, στο μέρος που βρισκόταν αναρτημένη. Πολλές φορές κατασκευαζόταν για τεθούν επικεφαλής σε τελετές θριάμβου, μετά από νικηφόρες εκστρατείες.
ΠΡΩΤΕΥΟΥΣΑ ΤΗΣ ΕΛΒΕΤΙΑΣ
Η εύρεση της προτομής δίνει έναυσμα στις συστηματικές ανασκευές στην Αβάνς, η οποία ταυτίζεται με τη θέση της ρωμαϊκής πόλης Αβέντικουμ (Aventicum) που είχε ιδρυθεί σε θέση παλαιότερου κέλτικου οικισμού, επί Οκταβιανού Αυγούστου περί το 15 π.Χ. όταν οι Ρωμαίοι κατέλαβαν την περιοχή.
Η πόλη ιδρύθηκε (ή μάλλον οργανώθηκε ως ρωμαϊκή πολιτεία), πάνω στον οδικό άξονα “Via Germanica” που οδηγούσε προς την κεντρική Ευρώπη και έδινε εμπορικά πλεονεκτήματα, με τα οδικά και ποτάμια δρομολόγια μέσω του ποταμού Ρήνου. Επίσης συνδεόταν με τις οδούς “Via Helvetica” και “Via Aurelia”, προσφέροντας ξεχωριστό πλεονέκτημα (ΑΒΑΝΤΑΖ) στην ανάπτυξη της πόλης.
Η Αβέντικουμ έφτασε να είναι η μεγαλύτερη της Ρωμαϊκής Ελβετίας (Helvetia ή Civitas Helvetiorum), που χαρακτηρίζεται ως “πρωτεύουσα” της Ελβετίας. Υπολογίζεται μάλιστα πως στην ακμή της έφτασε τους 20.000 κατοίκους, ενώ τα τείχη της είχαν μήκος 5.600 μέτρα!
ΕΠΙΔΡΟΜΕΣ ΚΑΙ ΠΑΡΑΚΜΗ
Στα χρόνια που ακολούθησαν η Αβέντικουμ οχυρώθηκε εκ νέου και έγινε έδρα επισκοπής ενώ τους επόμενους αιώνες δέχθηκε διάφορες επιδρομές και λεηλατήθηκε από τα γερμανικά φύλα (Αλαμανούς) και από τους Ούνους.
Το “χρυσό κεφάλι” του Μάρκου Αυρηλίου που διασώθηκε σχεδόν άθικτο, μάλλον λόγω του ότι τοποθετήθηκε εντός της σωληνώσεως περί τα τέλη του 3ου αιώνα κατά τις επιδρομές των γερμανικών φυλών στην Αβέντικουμ.
Συνέπεια των κινδύνων που διέτρεχε η πόλη, η έδρα της επισκοπής μεταφέρθηκε στη Λωζάνη (585 μ.Χ.). Το 1074 επανιδρύθηκε και ονομάστηκε Adventica, ενώ το 1518 μετονομάστηκε σε Avenches (Αβάνς), όπως είναι και σήμερα.
ΑΝΑΔΕΙΞΗ - ΑΝΑΠΤΥΞΗ
Επιστρέφουμε στη σημερινή εποχή. Η Αβάνς συμπεριλαμβάνεται στον Κατάλογο των Πόλεων Εθνικής Κληρονομιάς της Ελβετίας (KGS-Inventar). Από τα σημαντικότερα αξιοθέατα της Αβάνς θεωρούνται τα μνημεία της ρωμαϊκής περιόδου, όπως:
- Το Ρωμαϊκό Μουσείο της Αβάνς που στεγάζεται στο μεταγενέστερο Πύργο της Επισκοπής (κτίσμα του 11ου αιώνα), το ρωμαϊκό αμφιθέατρο και τα ρωμαϊκά ιαματικά λουτρά (thermae). Επίσης το Κάστρο της Αβάνς (Château d'Avenches), κτίσμα του 12ου αιώνα μ.Χ. αποτελεί επισκέψιμο χώρο που φιλοξενεί μουσικές εκδηλώσεις και εκθέσεις έργων τέχνης.
Η Αβάνς όπως αναφέραμε είναι ένας από τους σημαντικότερους αρχαιολογικούς χώρους σε όλη την Ελβετία, για το λόγο αυτό τελεί υπό ειδική προστασία. Σήμερα στο πλαίσιο λειτουργίας του Ρωμαϊκού Μουσείου, εργάζεται προσωπικό το οποίο δραστηριοποιείται στα εξής: ανασκαφές, συντήρηση, αποκατάσταση, καταγραφή της συλλογής και των μνημείων, επιστημονικές έρευνες, δημοσιεύσεις και αρχειοθέτηση. Η συλλογή του Ρωμαϊκού Μουσείου της Αβάνς περιλαμβάνει αρκετές εκατοντάδες χιλιάδες αντικείμενα, τα οποία μέχρι στιγμής έχουν απογραφεί μόνο εν μέρει.
Μετά από μια ανασκαφή, τα ευρήματα συντηρούνται, αποκαθίστανται και στη συνέχεια καταγράφονται σε μια βάση δεδομένων πριν συσκευαστούν και αποθηκευτούν σε αποθήκη, ταξινομηθούν κατά τύπο υλικού (μέταλλο, ξύλο, τοιχογραφίες, κεραμικά κ.λπ.) ή εκτεθούν στο μουσείο. Τα καθήκοντα διαχείρισης της συλλογής περιλαμβάνουν επίσης την οργάνωση του δανεισμού των εκθεμάτων σε ελβετικά ή ξένα ιδρύματα καθώς και τη διάθεση του υλικού σε εξωτερικούς ερευνητές.
Η μόνιμη έκθεση του μουσείου καλύπτει έκταση 175 m2 και περιλαμβάνει συλλογικά αντικείμενα που απεικονίζουν την ιστορία της πόλης. Σε ειδικές εκθέσεις αναλύονται οι πτυχές της Ρωμαϊκής Helvetia και του ρωμαϊκού κόσμου γενικότερα.
Η έρευνα και η ανακατασκευή των μνημείων, η συνεχής παρακολούθηση της κατάστασής τους, η καταγραφή των ζημιών και η αναφορά στις αρμόδιες καντονιακές αρχές, ο καθορισμός μέτρων συντήρησης και αποκατάστασης και η υποβολή προτάσεων για την ανάπτυξή τους είναι από τις προτεραιότητες του υπεύθυνου για την περιοχή αυτή.
Στην περιοχή παρέχονται διευκολύνσεις στον τομέα της αρχαιολογικής έρευνας, αφενός πραγματοποιούνται οι λεγόμενες έκτακτες ή σωστικές ανασκαφές και, αφετέρου, προγραμματισμένες ανασκαφές όπως διδακτικές ανασκαφές από πανεπιστήμια.
Οι σωστικές ανασκαφές είναι απαραίτητες εάν οι αρχαίες κατασκευές κινδυνεύουν λόγω κατασκευαστικών εργασιών. Οι αρχαιολόγοι έτσι «σώζουν» τα αρχαιολογικά ευρήματα.
Οι προγραμματισμένες ανασκαφές πραγματοποιούνται ειδικά για την αντιμετώπιση συγκεκριμένων αρχαιολογικών ζητημάτων προκειμένου να ληφθούν περισσότερες πληροφορίες σχετικά με την αστική ανάπτυξη της Aventicum.
Το έργο των αρχαιολόγων δεν τελειώνει μετά από την ανασκαφή. Τα ευρήματα πρέπει να καθαριστούν, να ταξινομηθούν και να καταγραφούν. Στη συνέχεια πρέπει να υποβληθούν σε επεξεργασία τα δεδομένα για την έκθεση της ανασκαφής, να καταρτιστούν σχέδια των ευρημάτων και να υποβληθεί σε επεξεργασία η στρωματογραφία για τεκμηρίωση και αρχειοθέτηση.
Το Εργαστήριο Συντήρησης-Αποκατάστασης είναι ένας άλλος σημαντικός χώρος μεταξύ της ανασκαφής και του Μουσείου. Εδώ γίνεται η επεξεργασία των αρχαιολογικών ευρημάτων. Είναι υπεύθυνο για τη συντήρηση των ευρημάτων και των μνημείων και αναπτύσσει έργα για το πώς μπορούν να παρουσιαστούν τα αρχαία κατάλοιπα.
Επιπλέον το εργαστήριο της Αβάνς ειδικεύεται στην αποκατάσταση ψηφιδωτών και τοιχογραφιών και βρίσκεται σε άμεση επαφή με τους εκσκαφείς, ώστε να φροντίζει τα αντικείμενα μόλις βγουν από το έδαφος. Οι εργαζόμενοι επίσης παρακολουθούν τις συνθήκες διατήρησης των αντικειμένων στις αποθήκες και τις προθήκες του Μουσείου και καλούνται να καταγράψουν την κατάσταση των αντικειμένων κατά τον δανεισμό τους σε άλλα ιδρύματα, καθώς και για συσκευασία και μεταφορά.
"THE GOLD EMPEROR FROM AVENTICUM"
Από τον Μάιο 2023 μέχρι τον Ιανουάριο 2024, αντικείμενα από το Ρωμαϊκό Μουσείο της Αβάνς ταξίδεψαν και εκτέθεικαν υπό τον τύπο δανεισμού στο Μουσείο Getty στο Λος Άντζελες. Επίκεντρο των εκθεμάτων ήταν η σε φυσικό μέγεθος χρυσή προτομή του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρίλιου, ενώ η έκθεση έφερε τον τίτλο “The Gold Emperor from Aventicum” (Ο χρυσός αυτοκράτορας από το Aventicum).
ΔΥΟ ΧΡΥΣΕΣ ΠΡΟΤΟΜΕΣ
Από τις σπάνιες σωζόμενες μεταλλικές προτομές της Ρωμαϊκής περιόδου, έχουν διασωθεί παγκοσμίως μόνο 4-5 από χρυσό, καθώς οι λοιπές είναι από ασήμι, επιχρυσωμένο ασήμι, μπρούτζο κ.α. Από τις ελάχιστες χρυσές προτομές, ΜΟΝΟ δύο θεωρούνται καλύτερα διατηρημένες: Η πρώτη του Μάρκου Αυρηλίου της Αβέντικουμ και η δεύτερη του Σεπτιμίου Σεβήρου από την Πλωτινόπολη του Διδυμοτείχου.
Η χρυσή προτομή του αυτοκράτορα Μάρκου Αυρηλίου αποτελεί τη μεγαλύτερη γνωστή προτομή αυτοκράτορα κατασκευασμένη από πολύτιμο μέταλλο. Το μεγαλείο και η δεξιοτεχνία της υπογραμμίζουν το υψηλό επίπεδο τέχνης που επιτεύχθηκε κατά τη διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας.
Η διάσωσή της χρυσής προτομής είναι ιδιαίτερα αξιοσημείωτη, καθώς είναι μια από τις ελάχιστες χρυσές προτομές της αρχαιότητας που δεν έχουν καταστραφεί ή λιώσει στο πέρασμα των αιώνων, καθιστώντας την εξαιρετικά σπάνιο και πολύτιμο κειμήλιο.
Ως γνωστό μία τέτοια προτομή έχει βρεθεί στην αρχαία Πλωτινόπολη του Διδυμοτείχου, πρόκειται για τη χρυσή σφυρήλατη προτομή Ρωμαίου αυτοκράτορα που αν και αρχικά θεωρήθηκε πως επίσης απεικόνιζε τον Μάρκο Αυρήλιο, τελικά αναγνωρίστηκε πως παρουσιάζει τη μορφή του Σεπτιμίου Σεβήρου (193-211 μ.Χ.) και μάλιστα η σύγκριση των υφολογικών χαρακτηριστικών με αντίστοιχα στοιχεία σε νομίσματα και μαρμάρινα πορτρέτα του, οδήγησε στο συμπέρασμα πως η χρυσή προτομή ανήκει χρονολογικά στην ομάδα των πορτρέτων του αυτοκράτορα από την πρώτη φάση της βασιλείας του
(περίπου 194-196 μ.Χ.), δηλαδή οι προτομές απέχουν ελάχιστα χρονικά (δύο δεκαετίες το μέγιστο).
Η προτομή έχει ύψος 28,4 εκατοστά, ζυγίζει 980 γραμμάρια, είναι 23 καρατιών και το πάχος του φύλλου χρυσού ποικίλλει μεταξύ περίπου 1 και 1,4 χιλ. Επίσης ο αυτορκράτορας φέρει στο κέντρο του θώρακα, φτερωτό γοργόνειο.
Μάλιστα παρότι η προτομή σε μέγεθος είναι ελάχιστα πιο μικρή και ελαφρύτερη, θα μπορούσαμε να ισχυρισθούμε πως είναι παρόμοιας και ανώτερης τεχνοτροπίας, από το εύρημα του ελβετικού εδάφους!
Και μόνο η εύρεσή της σε συνδυασμό με τα υπέροχα ψηφιδωτά δάπεδα και το υδραυλικό σύστημα που έχουν ανακαλυφθεί στην αρχαία Πλωτινόπολη, θα ήταν δυνατόν να αναγάγουν το Διδυμότειχο σε πόλο έλξης, αλλά και σε χώρο ανάπτυξης τόσο της αρχαιολογικής έρευνας, όσο και της δημιουργίας θέσεων εργασίας.
Αν τώρα προσθέσουμε στα παραπάνω, το βυζαντινό Κάστρο του Διδυμοτείχου, τα πάμπολλα ευρήματα και μνημεία της βυζαντινής και μεταβυζαντινής περιόδου, τα έργα της οθωμανικής εποχής (όπως το τέμενος Βαγιαζήτ, τα λουτρά των Ψιθύρων, κ.α.), δεν θα ήταν δυνατόν να αποφύγουμε τη μετατροπή της πόλης, αλλά και της ευρύτερης περιοχής μας σε ένα απέραντο “Ανοιχτό Μουσείο”!
Έως τότε λοιπόν, θα ήταν χρήσιμο να διερευνήσουμε το συσχετισμό της ιστορικής διαδρομής της πόλης μας με την τόσο μακρινή ΑΒΑΝΣ, η οποία μέχρι τώρα κατάφερε να κερδίσει το ΑΒΑΝΤΑΖ στην ιστορική πορεία, ανάπτυξη και ανάδειξη της ιστορικής της κληρονομιάς!
Διδυμότειχο, Οκτώβριος 2024
Ελπίζουμε!
Συνεχίζουμε!
“ΚΑΣΤΡΟΠΟΛΙΤΕΣ ΔΙΔΥΜΟΤΕΙΧΟΥ – Γνώση και Δράση”
Ιστορικός και Πολιτιστικός Σύλλογος Διδυμοτείχου
0 Σχόλια