Καλές και Κακές Πρακτικές για τη Μείωση του Πλημμυρικού Κινδύνου μετά από τις Πυρκαγιές

 Προβληματισμό και παράλληλα εντύπωση προκαλούν τα αποτελέσματα έρευνας των επιστημόνων, στελεχών του Προγράμματος Μεταπτυχιακών Σπουδών  “Στρατηγικές Διαχείρισης Περιβάλλοντος, Καταστροφών και Κρίσεων” του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών, σχετικά με τις πυρόπληκτες περιοχές, στις οποίες είτε εκδηλώθηκαν πλημμυρικά φαινόμενα, είτε ο πλημμυρικός κίνδυνος ήταν και παραμένει υψηλότατος.

Όπως τονίζει ο Διευθυντής του ΠΜΣ, Καθηγητής Δυναμικής, Τεκτονικης, Εφαρμοσμένης Γεωλογίας και Διαχείρισης Φυσικών Καταστροφών Ευθύμης Λέκκας, σε κάποιες περιπτώσεις εφαρμόστηκαν επιτυχημένες παρεμβάσεις, ενώ σε άλλες τα μέτρα που ελήφθησαν, όχι μόνο δεν απέδωσαν, αλλά ενίσχυσαν το επίπεδο του κινδύνου.

Παρατίθενται περιπτώσεις καλών και κακών πρακτικών που έχουν εφαρμοστεί:

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 1: Νεάπολη Βοιών Λακωνίας, Πυρκαγιές Αυγούστου 2015
  Κατασκευάστηκε αναρρυθμιστική δεξαμενή (Εικ. 1) με συρματοκιβώτια από υλικά του ποταμού που διέρχεται μέσα από την πόλη. Μετά από 2 μήνες απόσβεσε πλημμυρική παροχή και καταστροφές στον οικιστικό χώρο.

Εικ.1.  Αναρρυθμιστική δεξαμενή με συρματοκιβώτια από υλικά του ποταμού στην Νεάπολη Λακωνίας

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 2:  Πάρνηθα, Πυρκαγιές 2007
  Χιλιόμετρα από κορμούς (Εικ. 2) τοποθετήθηκαν σε πρανή από ανθρακικά βραχώδη πετρώματα, τα οποία δεν παρουσιάζουν καμία επιφανειακή διάβρωση και μεταφορά υλικού. Λανθασμένη επιλογή που επιβάρυνε το περιβάλλον και την οικονομία.
  

Εικ.2. Σειρές από κορμούς σε πρανή από ανθρακικά βραχώδη πετρώματα στην Πάρνηθα Αττικής

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 3: Ταΰγετος, Πυρκαγιές 2007
  Απόλυτα επιτυχημένη κατασκευή μικρών φραγμάτων (Εικ.3). Συγκρατήθηκαν μεγάλοι όγκοι εδάφους που προήλθε από ευκολοδιάβρωτα κλαστικά πετρώματα φλύσχη.
  

Εικ. 3. Επιτυχής Συγκράτηση εδάφους από μικρά φράγματα στον Ταΰγετο

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 4: Λίμνη Εύβοιας, Πυρκαγιές 2021
  Μετά τις μεγάλες πυρκαγιές, κορμοί τοποθετήθηκαν πάνω σε βραχώδη οφιολιθικά πετρώματα (Εικ.4), τα οποία δεν δημιουργούν χαλαρό έδαφος, που θα μπορούσε να διαβρωθεί και συνεπώς να μεταφερθεί.
  

Εικ. 4. Άστοχη τοποθέτηση κορμών στην Λίμνη Ευβοίας

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 5: Μνημείο Πιέρ Ντε Κουμπέρτιν, Αρχαία Ολυμπία, Πυρκαγιές 2007
  Επιτυχημένη συγκράτηση εδαφών από κορμούς που τοποθετήθηκαν πάνω σε μαργαϊκές αποθέσεις (Εικ.5).
  

Εικ. 5. Επιτυχής Συγκράτηση εδάφους με κορμούς στην Αρχαία Ολυμπία

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 6: Κρόνιος Λόφος, Αρχαία Ολυμπία, Πυρκαγιές 2007
  Εδαφική μάζα και κορμοί προστασίας, παρασύρθηκαν όλα μαζί προς τα κατάντη, επιφέροντας μεγάλες αλλοιώσεις στο προστατευόμενο μνημείο (Εικ.6).
  

Εικ. 6. Καταστροφή κορμών προστασίας στην Αρχαία Ολυμπία

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 7: Λάερμα Ρόδος, Πυρκαγιές 2008
  Κορμοί που τοποθετήθηκαν στις απότομες πλαγιές του Άγριου Φλύσχη του σχηματισμού Λάερμα, παρασύρθηκαν και στην συνέχεια κάηκαν από την πρόσφατη πυρκαγιά (Ιούλιος 2023), αφήνοντας ένα εντυπωσιακό σκηνικό με ανοιχτόχρωμες ραβδώσεις στο μαύρο πρανές (Εικ.7).
  

Εικ. 7. Άστοχη τοποθέτηση κορμών στην περιοχή Λάερμα Ρόδου

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 8: Αγία Άννα, Εύβοια, Πυρκαγιές 2021
  Κορμοί τοποθετήθηκαν σε επίπεδο οριζόντιο έδαφος (Εικ.8), όπου δεν υπάρχει διάβρωση, καθώς σε τέτοιες μηδενικές σχεδόν κλίσεις δεν υπάρχει μεταφορά στερεοπαροχής.
  

Εικ. 8. Άστοχη τοποθέτηση κορμών στην Αγία Άννα

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 9:  Μάνδρα, Αττική, Πυρκαγιές 2023
  Ένας μικρής διατομής αγωγός (Εικ.9), ο οποίος είναι αδύνατο να ανταποκριθεί έστω και σε μικρές παροχές, πόσο μάλλον μετά τις πρόσφατες πυρκαγιές, τοποθετήθηκε εκατέρωθεν της παλαιάς Εθνικής Οδού Ελευσίνας - Θηβών
  

Εικ. 9. Μέγεθος αγωγού που δεν ανταποκρίνεται στις προβλεπόμενες παροχές στην περιοχή στη Μάνδρα Αττικής

• ΠΕΡΙΠΤΩΣΗ 10: Θρακομακεδόνες Αττική, Πυρκαγιές 2021
  Επιτυχημένη τοποθέτηση κορμών (Εικ.10) με μεγάλη αποτελεσματικότητα στην περιοχή, σε πρανή με πρόσφατα χαλαρά ιζήματα.
  

Εικ. 10. Συγκράτηση υλικού μετά από τοποθέτηση κορμών στην περιοχή των Θρακομακεδόνων

Οι ανωτέρω περιπτώσεις αναφέρονται σε δεδομένα που αναμένεται να αλλάξουν προς το δυσμενέστερο σε περίοδο εξελισσόμενης κλιματικής κρίσης, την οποία όπως φαίνεται δεν έχουμε ακόμα αποτιμήσει στο βαθμό που θα έπρεπε, επισημαίνει ο Καθηγητής Ευθύμης Λέκκας.