Τα νέα όπλα παίζουν ρόλο και επηρεάζουν την τακτική αλλά δεν αλλάζουν την πορεία των πραγμάτων αν δεν συνδυαστούν με αλλαγή του τρόπου σκέψης σε κυβερνητικό επίπεδο και ενίσχυση της βούλησης του λαού.
«Ο πόλεμος είναι συνέχεια της πολιτικής με άλλα μέσα» έγραφε ο μεγαλύτερος θεωρητικός του πολέμου, ο Πρώσος στρατηγός Κλαούζεβιτς. Ο άνθρωπος που αναγνωρίζεται από αριστερούς και δεξιούς σαν ο κυριότερος μελετητής του πολέμου.
Ο πόλεμος είναι προϊόν της πολιτικής, δεν είναι διάλειμμα της μετριοπαθούς δράσης της πολιτικής ούτε ξένο και άσχετο με αυτή. Πολλές προσπάθειες έγιναν κατά καιρούς για να δείξουν ότι για τις πολεμικές συγκρούσεις έφταιγαν οι «κακοί στρατιωτικοί» που διεξήγαγαν τις μάχες γιατί αυτοί ήταν οι εκφραστές της βίας. Έτσι, προσπαθούσαν να κρύψουν τις αιτίες του κάθε πολέμου και όσους έπαιρναν τις αποφάσεις για την διεξαγωγή του.
Ο πόλεμος «δεν έχει δική του λογική και προφανώς η λογική του πολέμου και η λογική της πολιτικής συμπίπτουν». Η πολιτική είναι «ο κόλπος μέσα στον οποίο αναπτύσσεται ο πόλεμος». Ο πόλεμος μπορεί να αποτελέσει για ένα διάστημα συνέχιση της πολιτικής, αλλά η πολιτική δεν μπορεί να αποτελέσει συνέχιση του πολέμου.
Κάθε άλλη βία μεταξύ ατόμων που δεν προκαλείται από την πολιτική είναι «ξεκαθάρισμα λογαριασμών» ή ιδιωτικός καυγάς που δεν κλονίζει την κοινωνία ή τις σχέσεις μεταξύ κρατών.
Υπάρχει η φιλελεύθερη ερμηνεία που συγχέει το ζήτημα της υποταγής του πολέμου στην πολιτική με την σχέση των στρατιωτικών με τους πολιτικούς. Οι μεν στρατιωτικοί θεωρούνται «μιλιταριστές» και οι πολιτικοί τάχα μου τους συγκρατούν και είναι μετριοπαθείς. Καθαρή ανακρίβεια. Μπορεί οι στρατιωτικοί να εκφράζονται διαφορετικά αλλά δεν υπήρξε στη νεότερη ιστορία διαφωνία μεταξύ στρατιωτικών και κυβερνήσεων για την ειρήνη ή τον πόλεμο. Κατά καιρούς το «πρωτείο της πολιτικής» ερμηνεύτηκε στρεβλά για κομματικούς σκοπούς όπως και η δήθεν υπερκομματική τοποθέτηση στρατιωτικών αποτέλεσε το προκάλυμμα ιδιοτελών σκοπών.
Ουκρανία – ελληνικά νησιά
Στις μέρες μας η αποστολή όπλων και πυρομαχικών στην Ουκρανία χρησίμευσε για ειδών-ειδών αντιπαραθέσεις και βγήκαν στο προσκήνιο αντιθέσεις πραγματικές ή μυθοπλαστικές ή ανόητες γύρω από αυτά τα ζητήματα. Σε άλλες χώρες αυτά τα ζητήματα έχουν προκαλέσει προβληματισμούς από τον 19ο αιώνα ή νωρίτερα και κατά κάποιο τρόπο έχουν επιλυθεί. Εδώ κυριαρχούν εντυπώσεις που προέρχονται από ψευδοπατριωτισμούς, άγνοια, εντυπωσιασμούς, ανοησίες και επικοινωνιακά κόλπα. Είδαμε άσχετους να τσακώνονται για τα διαμετρήματα των όπλων, την ικανότητα των πυρομαχικών και σχετικούς στρατιωτικούς να θέτουν πρώτα τα τεχνικά ζητήματα και να ξεχνούν τα γεωπολιτικά. Είδαμε δημοσιογράφους να προτείνουν οπλικά συστήματα, πολιτικούς να λένε χονδροειδή ψέματα, τα οποία δεν θα τολμούσαν για παράδειγμα οι Γερμανοί συνάδελφοί τους.
Ξεχνούν όλοι αυτοί ή κάνουν πως ξεχνούν ότι σε ευαίσθητες περιοχές, ιδιαίτερα στα νησιά, είναι προτιμότερο να υπάρχουν πολύ παλιά όπλα παρά τίποτα, για μεγάλο διάστημα, μέσα στο οποίο η τουρκική απειλή μπορεί να προκαλέσει επεισόδια ή στη συνέχεια να αποτρέψει με πολιτικά ή στρατιωτικά μέτρα την μεταφορά πλέον σύγχρονων όπλων.
Βλέπουν το δέντρο και ξεχνούν το δάσος των περίπλοκων απειλών. Βλέπουν μόνο στρατιωτικές αντιπαραθέσεις και δεν βλέπουν ότι μπορεί αύριο μια αμερικανο-τουρκική προσέγγιση να προσπαθήσει να επιβάλλει αποστρατιωτικοποίηση των νησιών και αυτά να είναι ήδη μερικώς στερημένα από «παλιά» αλλά χρήσιμα όπλα.
Η ενότητα των πολιτικών και στρατιωτικών αποφάσεων
Με βάση τα παραπάνω, όλα τα θέματα αποφασίζονται με κοινή βούληση. Ο στρατιωτικοί πλέον έχουν γνώση των επιπτώσεων της πολιτικής απόφασης και οι πολιτικοί έχουν ενημέρωση των στρατιωτικών επιπτώσεων. Τα πράγματα είναι πιο απλά από όσο θέλουν κάποιοι να τα παρουσιάσουν, σε στεγανό περιβάλλον. Κάθε απόφαση είτε για προμήθεια εξοπλισμών είτε για απόσυρση ή ενίσχυση με όπλα των νησιών είναι και στρατιωτική και πολιτική. Υπάρχει «ενότητα» στις δυο αυτές αντιλήψεις και είναι λογικό να υπάρχει. Η στρατηγική που εκάστοτε εφαρμόζεται πηγάζει από την συνεργασία πολιτικής και στρατιωτικής ηγεσίας. Και μπορεί οι πολιτικοί «να μην καθορίζουν τα δρομολόγια των περιπόλων» όπως γράφει ο Κλαούζεβιτς αλλά υπάρχουν περιπτώσεις που υπεισέρχονται σε λεπτομέρειες που έχουν κρίσιμη σημασία. Για παράδειγμα, οι αποφάσεις για τα Ίμια δεν μπορεί να είναι μόνο θέμα του τοπικού διοικητή. Είναι δε αστείο που κάποιοι σε άλλους Κλάδους της δημόσιας διοίκησης προσπάθησαν να οριοθετήσουν νομικά τα ζητήματα στρατηγικής και τακτικής ώστε να μην επεμβαίνουν οι πολιτικές ηγεσίες. Αστειότητες, δεν υπάρχει νομική μεζούρα στην αντιμετώπιση των απειλών και κινδύνων.
Από την άλλη πλευρά η παραβίαση των νόμων της στρατιωτικής στρατηγικής από την πολιτική ηγεσία μπορεί να έχει δυσάρεστες συνέπειες.
Η αμυντική τακτική και στρατηγική
Υπάρχει η μαρξιστική αντίληψη ότι «αμυντικοί» είναι οι δίκαιοι πόλεμοι. Μπορεί κάποιος να αρχίσει πρώτος τις επιχειρήσεις απέναντι σε ένα αντίπαλο που ετοιμάζεται να τον συντρίψει και αυτός να είναι αμυντικός πόλεμος. Το 1821 την πρωτοβουλία των επιχειρήσεων είχαν οι Έλληνες και παρότι ήταν επιτιθέμενοι είχαν δίκιο και διεξήγαγαν αμυντικό πόλεμο. Για το Βιετνάμ ισχύει το ίδιο. Άλλο ο αμυντικός χαρακτήρας του πολέμου και άλλο η αμυντική διεξαγωγή του. Δεν υπάρχει αποτελεσματική άμυνα χωρίς καταστροφή του αντιπάλου που επιτυγχάνεται με επιθετικούς τρόπους. Αμυντική τακτική δεν σημαίνει υποχωρητική αντίληψη και αναμονή ούτε άφεση της πρωτοβουλίας στον αντίπαλο.
Τέλος, να θυμηθούμε την παρατήρηση του Κλαούζεβιτς ότι η επίδραση της Γαλλικής Επανάστασης «πρέπει να αναζητηθεί πολύ λιγότερο στα νέα μέσα και στις νέες αντιλήψεις περί της διεξαγωγής του πολέμου και περισσότερο στην ολοσχερή αλλαγή της πολιτικής και της διοίκησης, στον χαρακτήρα της κυβέρνησης, στην κατάσταση του λαού κλπ».
Τα νέα όπλα παίζουν ρόλο και επηρεάζουν την τακτική αλλά δεν αλλάζουν την πορεία των πραγμάτων αν δεν συνδυαστούν με αλλαγή του τρόπου σκέψης σε κυβερνητικό επίπεδο και ενίσχυση της βούλησης του λαού.
Προτείνω το βιβλίο του Παναγιώτη Κονδύλη «Θεωρία του πολέμου», σαν την καλύτερη πραγματεία για τον πόλεμο. Από το βιβλίο αυτό έχω ανασύρει αρκετά στοιχεία.
Ο Νίκος Τόσκας είναι πρώην υπουργός και υποστράτηγος ε.α
ieidiseis.gr
0 Σχόλια