Ενεργειακή μετάβαση τώρα

 Βασίλης Τσολακίδης 

Με ρεαλιστικές προτάσεις απάντηση στην ενεργειακή κρίση

Μια χώρα σαν την Ελλάδα, εξαρτημένη δυσανάλογα ισχυρά από εισαγόμενα ρυπογόνα ορυκτά καύσιμα, με μόλις ¼ ντόπιες πηγές ενέργειας, συνιστά ευάλωτο θύμα διεθνών οικονομικών κρίσεων, ψυχρών και θερμών πολέμων και διαρκή στόχο εθνικών εκβιασμών.

Ο ελληνικός λαός κατά τη συνεχιζόμενη, σχεδόν ένα έτος, ενεργειακή κρίση επιβαρύνθηκε με 15 δισ. ευρώ επαυξημένο ενεργειακό κόστος (τα 8 δισ. από αυτά σε συνάλλαγμα), ποσό δυσβάστακτο, που ισοδυναμεί με το συνολικό κόστος των υπό κατασκευή ΑΠΕ ώς το 2030.

Η ενεργειακή μετάβαση υπηρετεί τη φύση, τη χώρα, τον λαό της

Η Ελλάδα, προικισμένη από τη φύση με ποικίλες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας, μπορεί να πετύχει τάχιστα την ενεργειακή αυτονομία, να απελευθερωθεί από τη θανατηφόρα οικονομική συναλλαγματική αιμορραγία, να θέσει στέρεες βάσεις βιώσιμης ανάπτυξης και ευημερίας, συμβάλλοντας ταυτόχρονα αποτελεσματικά στην ανάσχεση της κλιματικής κρίσης.

Αυτή η χώρα, ο λαός της, η οικονομία της χρειάζονται, αδιαμφισβήτητα, πρώτιστα και γρήγορα την ενεργειακή μετάβαση, ακόμη και αν δεν υπήρχε η πρόσθετη ανάγκη ανάσχεσης της κλιματικής κρίσης.

Καμία άλλη παραγωγική επένδυση δεν έχει τόσο χαμηλό περιβαλλοντικό αποτύπωμα όσο η εκμετάλλευση των ντόπιων ΑΠΕ, καμία άλλη πηγή ενέργειας δεν εξυπηρετεί τόσο αποτελεσματικά την ελληνική οικονομία, την ευημερία του λαού της και τη φύση.

Εξοικονόμησης πριν από όλα

Είναι αυτονόητο ότι πρέπει να αρχίσουμε με τον περιορισμό της σπατάλης, της υπερβολικής ενεργειακής έντασης της χώρας, με επενδύσεις για εξοικονόμηση και αύξηση της αποδοτικότητας, με εκτιμώμενα περιθώρια πάνω από 50%, όπου το κόστος τέτοιων επενδύσεων αποσβένεται τάχιστα σε 5-10 χρονιά, αποκλειστικά από την ίδια την εξοικονόμηση.

Εξηλεκτρισμός παντού, με αποκεντρωμένη παραγωγή, αποθήκευση, μεταφορά και κατανάλωση

Η ενεργειακή μετάβαση χρειάζεται τον εξηλεκτρισμό του συνόλου της οικονομικής δραστηριότητας και της ζωής μας, του τρόπου θέρμανσης, των δημόσιων και ιδιωτικών μέσων μεταφοράς, για να μπορέσουν να αξιοποιηθούν αποτελεσματικά οι άφθονες ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.

Με ηλεκτρική ενέργεια που παράγεται, αποθηκεύεται και καταναλώνεται τοπικά από τους ίδιους τους καταναλωτές και από τοπικές ενεργειακές κοινότητες πολιτών, δήμων και επιχειρήσεων, που δεν χρειάζεται να μεταφέρεται από την παραγωγή στην άλλη άκρη της χώρας.

Με ένα σύστημα «περιφερειακής εξισορρόπησης» της παραγωγής και χρήσης ηλεκτρικής ενέργειας, οι αιχμές και οι αυξημένες απαιτήσεις διαπεριφερειακής μεταφοράς μπορούν να περιοριστούν αισθητά.

Με ενεργειακές κοινότητες όπου οι παραγωγοί και οι χρήστες ηλεκτρικής ενέργειας θα μπορούν να ανταλλάσσουν, να αποθηκεύουν και να εμπορεύονται ηλεκτρική ενέργεια σε τοπικό επίπεδο.

Αυτό θα ανακουφίσει τα δίκτυα και θα ενισχύσει την ενεργό συμμετοχή των πολιτών.

Η ενεργειακή μετάβαση με τα νοικοκυριά στο προσκήνιο

Η στρατηγική της αποκεντρωμένης ενεργειακής μετάβασης μπορεί πλέον να στηριχθεί σε σύγχρονες βιώσιμες τεχνολογίες παραγωγής, αποθήκευσης και αυτο-κατανάλωσης, ιδιαίτερα δε αν συνδυαστεί με την αντικατάσταση των συμβατικών συστημάτων παραγωγής θερμότητας πετρελαίου και Φ.Α. από συστήματα άμεσης χρήσης ΑΠΕ και με αντλίες θερμότητας γεωθερμίας και αέρος.

Η σύγχρονη τεχνολογία φωτοβολταϊκών, σε συνδυασμό με την ισχυρή ηλιοφάνεια σε όλη τη χώρα, καθιστούν τέτοιες επενδύσεις βιώσιμες για τα νοικοκυριά. Με εξασφάλιση χαμηλότοκης χρηματοδότησης και μερικής επιδότησης του εξοπλισμού θα μπορούσαν άμεσα να κινητοποιηθούν εκατοντάδες χιλιάδες από τα τέσσερα εκατομμύρια νοικοκυριά για να συμμετέχουν με τον πλέον αποδοτικό τρόπο στην επίτευξη των κλιματικών στόχων της χώρας.

Τουλάχιστον 1 εκατ. νοικοκυριά, εκ των οποίων πάνω από 200.000 αγροτικά, διαθέτουν κατάλληλες επιφάνειες για κατασκευή φωτοβολταϊκών αυτοκατανάλωσης, ενώ τα υπόλοιπα 3 εκατ. νοικοκυριά, κυρίως σε αστικά διαμερίσματα, θα μπορούσαν να συμμετέχουν σε ενεργειακές κοινότητες για να κατασκευάσουν κοινά φωτοβολταϊκά σε απομακρυσμένες εκτάσεις, με σκοπό τον εικονικό ενεργειακό συμψηφισμό.

Πρόγραμμα ενεργειακά αυτόνομων νοικοκυριών

Ένα τέτοιο πρόγραμμα δεν είναι ουτοπικό, αντίθετα, η εξέλιξη της τεχνολογίας το κάνει πλέον απόλυτα ρεαλιστικό. Μάλιστα, με την τρέχουσα έκρηξη του ενεργειακού κόστους, οι σχετικές επενδύσεις αποσβένονται εντός ολίγων ετών, παρέχοντας στη συνέχεια δωρεάν ενέργεια για δεκαετίες.

Με τα σημερινά δεδομένα, τα νοικοκυριά καταναλώνουν κατά μέσο όρο ετησίως 12.000 κιλοβατώρες, (4.000 KWh ηλεκτρική και 8.000 KWh θερμική ενέργεια) με σημερινό ετήσιο κόστος > 3.000 ευρώ. Η συνολική αυτή ενέργεια του συνόλου των νοικοκυριών ανέρχεται σε 4,2 Μtoe¹, έχει σήμερα συνολικό κόστος 12 δισ. ευρώ και αντιστοιχεί στο 25% της συνολικής κατανάλωσης της χώρας.

Αν αντικατασταθούν τα συμβατικά συστήματα θέρμανσης με μια αντλία θερμότητας, η κατανάλωση θα περιοριστεί σε συνολικά 5.500 KWh, που μπορούν να παραχθούν από ένα φ/β μέγιστης ισχύος 4 KW και συνολικό κόστος επένδυσης περίπου 14.000 ευρώ για φ/β και αντλία θερμότητας. Συνεπώς, με μια επιδότηση μόλις 20%, η επένδυση αποσβένεται αποκλειστικά με την εξοικονόμηση σε 4 -5 χρόνια, ανάλογα αν ο συμψηφισμός διενεργείται ταυτόχρονα ή εικονικά.

Κατά συνέπεια, μια τόσο αποδοτική επένδυση αυτο-παραγωγής ηλεκτρικής ενέργειας είναι άκρως δελεαστική για χρηματοδότηση και από τα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα.

Έτσι μπορούν να καταστούν τα νοικοκυριά ενεργειακά ανεξάρτητα, τεχνολογικά και οικονομικά, με βιώσιμο τρόπο, βελτιώνοντας αισθητά το εισόδημά τους.

Με ένα τέτοιο πρόγραμμα θα περιοριστεί σταδιακά η εξάρτηση από εισαγωγές υγρών καυσίμων και Φ.Α. κατά 4,2 εκατ. τόνους και θα βελτιωθεί το συναλλαγματικό ισοζύγιο κατά 3,5 δισ. ευρώ με τις σημερινές διεθνείς τιμές καυσίμων

¹ εκατομμύρια τόνοι ισοδύναμου πετρελαίου

* Ο Βασίλης Τσολακίδης είναι βιοαρχιτέκτονας, σύμβουλος Στρατηγικού Σχεδιασμού για το Περιβάλλον, την Ενέργεια και το Κλίμα, πρώην πρόεδρος του Κέντρου Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (ΚΑΠΕ).

avgi.gr